GS.TS Trần Văn Tín: Hành trình loay hoay tìm chỗ đứng cho những sáng chế vì cộng đồng

“Vua sáng chế” với tuổi thơ khốn khó và hành trình phát minh sáng tạo.

Sinh ra trong một gia đình nghèo ở Quảng Nam – Đà Nẵng, tuổi thơ của Giáo sư Trần Văn Tín là chuỗi ngày vất vả mưu sinh để phụ giúp gia đình. Tuy nhiên, chính trong nghịch cảnh đó, sự tò mò và niềm đam mê sáng tạo đã nảy mầm, trở thành động lực mạnh mẽ giúp ông vượt lên hoàn cảnh khó khăn.

Với ý chí kiên cường, ông quyết tâm học giỏi để thay đổi cuộc sống, mang lại tương lai tươi sáng cho bản thân và gia đình. Sau khi đậu thủ khoa vào Đại học Bách Khoa TP.HCM vào năm 1987, ông nhận học bổng du học tại Ukraine, chuyên ngành máy tính điện tử. Những năm tháng du học không chỉ là cơ hội học hỏi mà còn là dịp để ông tìm tòi, nghiên cứu các công nghệ điện tử hiện đại từ nhiều quốc gia ở châu Âu. Tám năm du học của ông là “những ngày lang thang ở các chợ trời chuyên bán các đồ điện, điện tử để tìm tòi nghiên cứu” với mong muốn học hỏi những tiến bộ khoa học kỹ thuật của nước ngoài đem về phục vụ sự phát triển của quê hương, đất nước.

Ông chia sẻ: “Hồi bé, tôi rất hay mày mò thử nghiệm, thí nghiệm để chế tạo các loại máy móc thủ công từ vật liệu rác thải như: Chai, lọ, dây điện, bóng đèn cũ… Mỗi khi học xong bất cứ định luật, định lý nào ở trên lớp, tôi đều làm thử, áp dụng vào thực tiễn và so sánh xem có giống trong sách giáo khoa không. Từ tò mò, những sáng tạo thơ bé cứ lớn dần mỗi ngày để tôi may mắn nhận được học bổng đi học ở Kiev (Ukraine). Những đam mê ấy đã đưa tôi đến nhiều nước châu Âu để tìm hiểu về ngành công nghệ điện tử”.

Dù có nhiều cơ hội làm việc ở nước ngoài, Giáo sư Tín đã từ chối tất cả, quyết tâm quay về quê hương. Trong bối cảnh, vấn đề “chảy máu chất xám” là một vấn đề toàn cầu, đặc biệt đối với các quốc gia đang phát triển như Việt Nam, quyết định của ông là một minh chứng cho lòng yêu nước và tận tụy với sự phát triển khoa học công nghệ tại Việt Nam.

Với tâm huyết và lòng đam mê sáng tạo, Trần Văn Tín bắt tay vào nghiên cứu và sáng chế hàng loạt sản phẩm mang giá trị thực tiễn cao, như bộ chống xung động màng nhĩ tai khi nghe điện thoại di động, bộ sạc pin trên xe máy, hay thiết bị chống say tàu xe và các sản phẩm tiết kiệm năng lượng như đèn led đuổi muỗi, máy điện giải nước uống ion kiềm, máy xử lý nước lợ thành nước ngọt. Ông luôn đặt mục tiêu mang lại giải pháp thiết thực với chi phí hợp lý. Những sản phẩm này không chỉ hữu dụng trong đời sống mà còn được người tiêu dùng đón nhận nồng nhiệt, trở thành tiền đề cho những sáng chế cải tiến sau này của ông.

Với những đóng góp xuất sắc, năm 2006, GS.TS Trần Văn Tín được vinh danh với các giải thưởng danh giá như Sao Vàng Đất Việt, Cúp Sen Vàng và danh hiệu “Vua sáng chế”. Đây không chỉ là sự công nhận cho nỗ lực không ngừng nghỉ của ông mà còn là nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ đam mê sáng tạo, khởi nghiệp.

GS. Tín dành lời khuyên chân thành đến với các bạn trẻ đang mong muốn khởi nghiệp: “Hãy tìm cảm hứng từ những điều gần gũi trong cuộc sống hàng ngày, từ đó tạo ra các sản phẩm đáp ứng và giải quyết được nhu cầu thực tế”. Ông cũng nhấn mạnh rằng việc cải tiến và nâng cấp những sáng chế đã có trước đây để phù hợp với thời đại hiện tại cũng được coi là một dạng sáng chế. Điều này không chỉ tạo ra cơ hội khởi nghiệp mà còn chứng minh rằng sáng chế không nhất thiết phải là những ý tưởng hoàn toàn mới, chưa ai nghĩ ra, như nhiều bạn trẻ vẫn nghĩ.

Hành trình gieo mầm hy vọng: Giáo sư Trần Văn Tín và những nỗ lực vì người khuyết tật

Bên cạnh sự nghiệp sáng chế, GS.TS Trần Văn Tín còn là một người thầy đầy tâm huyết với cộng đồng. Năm 2008, ông thành lập Công ty Cổ phần Tập đoàn Thanh niên Việt Nam (ICEVN), đồng thời mở Trung tâm dạy nghề cho thanh niên khuyết tật tại TP. HCM. Công ty ICEVN của ông đã liên kết hợp tác với nhiều đối tác Hàn Quốc như: Hiệp hội Khuyết tật KAPPD Seoul, Đại học Nambu, Đại học Honam… Với phương châm “nghề dạy nghề” ay, hơn 17 năm qua, trung tâm đã giúp đỡ hàng nghìn thanh niên khuyết tật có được nghề nghiệp và cơ hội hòa nhập cộng đồng.

GS.TS Trần Văn Tín (đứng) đang hướng dẫn công việc cho người lao động khuyết tật

Điều thôi thúc GS.TS Trần Văn Tín dành trọn tâm huyết cho cộng đồng khuyết tật bắt nguồn từ sự đồng cảm sâu sắc, xuất phát từ tình thương dành cho người em gái khuyết tật của mình. GS Tín tâm sự: “Tôi muốn giúp các bạn khuyết tật “chiếc cần câu” để các bạn có thể tự lo cho cuộc sống của mình và có động lực hòa nhập hơn với cộng đồng”. Với Giáo sư Tín, việc dạy nghề không chỉ là trao cho người khuyết tật một kỹ năng mà còn là trao cho họ một niềm tin vào cuộc sống để vượt qua mặc cảm, khẳng định giá trị bản thân. Ông muốn xây xưởng sản xuất để tạo công ăn việc làm cho lao động là người khuyết tật, bởi người khuyết tật rất tỉ mỉ, nên thích hợp với công việc làm đồ điện tử. Từ những học viên ban đầu, hiện trung tâm trở thành mái nhà chung của gần hơn 200 người khuyết tật.

Những sáng chế của GS.TS Trần Văn Tín đã tạo việc làm ổn định, giúp người khuyết tật kiếm thêm thu nhập, tự nuôi sống bản thân. Điều đặc biệt, với mỗi sản phẩm bán ra đều được trích một phần lợi nhuận để đóng góp vào quỹ hỗ trợ người khuyết tật, tạo cơ hội cho nhiều mảnh đời khó khăn. Trần Văn Tín chia sẻ: “Câu chuyện của các học viên, khi họ tự tay tạo ra sản phẩm, đó là niềm hạnh phúc lớn nhất của tôi.”

Hình ảnh sản phẩm “Cầu chì bảo vệ sức khỏe” với thiết kế dành tặng riêng cho Khoa Quan hệ quốc tế, Học viện Báo chí và Tuyên truyền

Mỗi sản phẩm không chỉ là công cụ mưu sinh mà còn là biểu tượng cho niềm tin và nghị lực sống mạnh mẽ của những con người “tàn nhưng không phế”.

Dẫu đã gặt hái được nhiều thành công, trong lòng GS Tín vẫn đau đáu một ước vọng: “Tôi mong một ngày Trung tâm ICEVN sẽ có mặt ở 63 tỉnh, thành trên cả nước. Tại đó, các em không chỉ được học một nghề để tự nuôi sống bản thân mà còn tìm thấy ý nghĩa, giá trị của chính mình.”

Vật lộn với việc quảng bá sản phẩm: Khi những sáng chế “bình dân” bị hiểu lầm là “bình thường”

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, những sáng chế của Giáo sư Tín – một người dành cả đời tâm huyết cho khoa học – vẫn đang chật vật tìm kiếm sự công nhận từ thị trường rộng lớn. Dù mang tính ứng dụng cao, giá thành hợp lý và đặc biệt hữu ích trong đời sống hằng ngày, những sản phẩm của ông vẫn chưa thể vươn xa như kỳ vọng.

Khi những chiếc điện thoại di động đầu tiên xuất hiện, lo ngại về tác động tiêu cực của sóng điện từ đối với sức khỏe con người nhanh chóng trở thành đề tài tranh luận. Nhận thấy nhu cầu bảo vệ sức khỏe người dùng, giáo sư Tín đã cho ra đời sáng chế đầu tay mang tên Màng bảo vệ tai, sau này phát triển thành Màng hấp thụ sóng điện từ (Eco-G9).

Sản phẩm này hoạt động như một “cầu chì” hấp thụ sóng điện từ từ các thiết bị như điện thoại di động, tivi, hoặc sóng radio. Khi miếng dán chuyển sang màu đen, nó báo hiệu đã đến lúc thay thế để tiếp tục bảo vệ người dùng. Công trình này khi vừa ra đời đã được một doanh nghiệp Malaysia trả giá 24.000 USD. Để có tiền chăm sóc mẹ và em gái, Giáo sư đã bán "đứa con đầu lòng", nhưng rất may, phát minh G9 chỉ bán bản quyền trong vòng 20 năm, hiện nay đã được tác giả nhận về, sản xuất cho rất nhiều thương hiệu, tập đoàn trong nước và nước ngoài với tên gọi Màng hấp thụ sóng điện từ. Tính đến thời điểm hiện tại, Trung tâm của Giáo sư Tín đã nhận sản xuất Màng hấp thụ sóng điện từ theo thương hiệu và yêu cầu của 27 đơn vị trong nước và nước ngoài.

Tuy nhiên, mặc dù chất lượng vượt trội và giá thành hợp lý – thậm chí chỉ dưới 100.000 đồng – sản phẩm của ông vẫn chưa thể cạnh tranh với các sản phẩm ngoại nhập có mẫu mã bắt mắt, hiện diện khắp các sàn thương mại điện tử.

Giữa cơn lốc của công nghệ tiếp thị và những chiến dịch quảng bá hoành tráng, sản phẩm của giáo sư lại hiện lên một cách mộc mạc, giản đơn, đến mức đôi khi bị người dùng hiểu lầm là “bình thường” và dễ bị lu mờ. Chính giáo sư – người đứng sau những sáng chế này – cũng phải thừa nhận:

“Tôi là một người sáng chế giỏi, nhưng không thể làm một nhà bán hàng giỏi. Nếu chỉ chăm chăm vào việc bán hàng và lợi nhuận, tôi sẽ không còn tâm trí để dồn vào nghiên cứu và sáng chế”.

GS.TS Trần Văn Tín trong buổi phỏng vấn

Sự khiêm tốn ấy, dù đáng trân trọng, lại vô tình trở thành một rào cản khiến các sản phẩm chưa được đông đảo người dùng biết đến. Đây thực sự là điều đáng tiếc khi những sáng chế này không chỉ mang chất lượng tốt, giá thành phù hợp mà còn được tạo nên bởi bàn tay và trí tuệ của người Việt.

Chặng đường dài cần những cánh tay chung sức

Đã đến lúc các sáng chế “bình dân” này được công nhận không chỉ vì tính ứng dụng mà còn vì tinh thần cống hiến bền bỉ của người Việt, dành cho người Việt. Những nỗ lực bền bỉ của ông không chỉ thắp sáng hy vọng cho cộng đồng khuyết tật mà còn lan tỏa thông điệp sâu sắc về lòng nhân ái và trách nhiệm với xã hội.

Để những sáng chế này có thể lan tỏa sâu rộng, sự chung tay từ các cá nhân, tổ chức truyền thông, doanh nghiệp và cộng đồng đóng vai trò không thể thiếu. Sự hỗ trợ ấy sẽ giúp đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng, tạo ra giá trị tích cực cho xã hội và góp phần vào sự phát triển bền vững.